бер киҫәк май

подмаслить кашу — бутҡаға май өҫтәү

брусок мыла — бер киҫәк һабын

брусок масла — бер киҫәк май

точить нож на бруске — бысаҡты ҡайраҡ менән ҡайрау

квадратура круга — сисеп булмаған мәсьәлә

сливочное масло — аҡ май

топлёное масло — һары май

подсолнечное масло — көнбағыш майы

машинное масло — машина майы

смазочное масло — майлай торған май

масло масляное — майлы май (бер үк нәмәне төрлө һүҙҙәр менән ҡабатлап әйтеү)

как по маслу — майланған кеүек

ерунда (чепуха) на постном масле — буш нәмә

сорвать яблоко с яблони — алмағастан алма өҙөп алыу

уйти с собрания — йыйылыштан сығып китеү

удалить с урока — дәрестән сығарып ебәреү

отдохнуть с полчаса — ярты сәғәттәй ял итеү

прожить в деревне с месяц — ауылда бер айға яҡын йәшәү

он получил с десяток писем — ул унлап хат алды

с месяц назад — бер ай самаһы элек

отъехать с километр — бер километр самаһы китеү

он служит с месяц — ул бер айға яҡын хеҙмәт итә

девочка ростом с маму — әсәһендәй буйлы ҡыҙыҡай

идти с мамой — әсәй менән барыу

поговорить с друзьями — дуҫтар менән һөйләшеү

платок с бахромой — суҡлы шәл

книга с иллюстрациями — рәсемле китап

человек с ружьём — мылтыҡлы кеше

хлеб с маслом — май яғылған икмәк

мешок с мукой — он һалынған тоҡ

ведро с молоком — һөт һалынған күнәк

есть с жадностью — ҡомһоҙланып ашау

слушать с восхищением — һоҡланып тыңлау

идти с песнями — йырлап барыу

проснуться с головной болью — баш ауыртып уяныу

мыть с мылом — һабынлап йыуыу

броситься с кулаками — кемгәлер йоҙроҡ менән ташланыу

послать с курьером — курьер менән ебәреү

у него плохо с сердцем — уның йөрәге ауырта

с самолётом произошла авария — самолёт менән авария булған

явиться с докладом — доклад менән килеү

обратиться с просьбой — үтенес менән мөрәжәғәт итеү

сделать с намерением — маҡсат менән эшләү

познакомить с девушкой — ҡыҙ менән таныштырыу

сравнить с оригиналом — төп нөсхә менән сағыштырыу

согласиться с выводами — һығымталар менән ризалашыу

быть осторожным с огнём — ут менән һаҡ булыу

с миру по нитке – голому рубашка — ил төкөрһә – күл булыр

вернуться с Кавказа — Кавказдан ҡайтыу

напасть на врага с тыла — дошманға тылдан һөжүм итеү

наблюдать за ходом боя с высоты — һуғыш барышын ҡалҡыулыҡтан күҙәтеү

цветы с юга — көньяҡ сәскәләре

картина с выставки — күргәҙмәнән алынған картина

телеграмма с дороги — юлдан килгән телеграмма

с детства — бала саҡтан алып

с первых же дней — беренсе көндәрҙән алып

приготовить с вечера — кистән әҙерләп ҡуйыу

с утра до ночи — иртәнән кискә тиклем

с весны до осени — яҙҙан алып көҙгә тиклем

получить деньги с заказчика — заказ биреүсенән аҡса алыу

урожай с гектара — (һәр) гектарҙан алынған уңыш

брать пример с матери — әсәйҙән үрнәк алыу

перевести с башкирского языка — башҡортсанан тәржемә итеү

копия с документа — документтың күсермәһе

с разрешения родителей — ата-әсәнең рөхсәте менән

с вашего согласия — һеҙҙең ризалығығыҙ буйынса

с согласия автора — автор ризалығы буйынса

умереть с голоду — астан үлеү

писать с большой буквы — ҙур хәреф менән яҙыу

торговать с рук — ҡулдан һатыу

влюбиться с первого взгляда — бер күреүҙән ғашиҡ булыу

кормить ребёнка с ложечки — баланы ҡалаҡ менән ашатыу

бить кулаком — йоҙроҡлап туҡмау

бить ногами — типкесләү

бить камень — таш ваҡлау

бить посуду — һауыт-һаба ватыу

бить фонтаном — фонтан булып бәреп тороу

из раны бьёт кровь — яранан ҡан саптырып аға

бить в барабан — барабан ҡағыу

бить в колокол — саң (ҡыңғырау) ҡағыу

бить масло: — 1) май туҡыу (яҙыу, бешеү, төшөрөү)

2) май һығыу; бить шерсть — йөн тетеү

бить монету — аҡса һуғыу

часы бьют полдень — сәғәт ун икене һуға

меня бьёт лихорадка — мине биҙгәк тота

бить баклуши разг. — эт һуғарыу, ел ҡыуыу, йөн тибеү

бить в глаза — күҙгә бәрелеп тороу, күҙгә ташланыу

бить карту — кәртте ябыу

бить в набат — оран һалыу, яу һалыу

бить тревогу — оран һалыу

бить в (одну) точку — бер нөктәгә һуғыу (бер йүнәлештә генә эшләү)

бить ключом — ҡайнап тороу (эш, тормош, көс-ҡеүәт һ.б. тураһында)

бить по карману — кеҫәгә һуғыу, зыян килтереү

бить мимо цели — маҡсаттан ситкә китеү, маҡсатҡа ирешмәү

бить наверняка — уңышҡа ышанып эш итеү

бить челом — баш эйеү, үтенеү, үтенеп һорау, ялбарыу

бить цепом — шыбағас менән һуғыу

конь бьёт копытами по земле — ат тояҡтары менән ерҙе сапсый

ветер бьёт в лицо — ел биткә бәрә

волна бьёт о берег — тулҡын ярға ҡаға

дождь бьёт в окно — ямғыр тәҙрәгә бәрә

запах перекисшего теста бил в нос — артаған ҡамыр еҫе танауҙы ярып инде

бить врага — дошманды ҡыйратыу

бить уток — өйрәктәргә һунар итеү

бить по врагу — дошманға ут асыу

он бьёт птицу на лету — ул ҡошто осоп барған еренән атып төшөрә

бить по недостаткам — кәмселектәрҙе фаш итеү

бить по бюрократизму — бюрократизмды ҡаты тәнҡитләү

положить книгу на стол — китапты өҫтәлгә ҡуйыу

влезть на дерево — ағасҡа менеү

надеть на ребёнка пальто — балаға пальто кейҙереү

на разные голоса — төрлө тауыштарға

на новый лад — яңыса

бег на сто метров — йөҙ метрға йүгереү

закрыть на замок — йоҙаҡҡа бикләү

пятнадцать разделить на пять — ун биште бишкә бүлеү

три умножить на три — өстө өскә ҡабатлау

он моложе своего брата на пять лет — ул үҙенең ағаһынан биш йәшкә йәшерәк

сидеть на стуле — ултырғыста ултырыу

лежать на диване — диванда ятыу

вина на мне — ғәйеп миндә

все заботы по дому на ней — бөтә өй мәшәҡәттәре уның өҫтөндә

выступать на съезде — съезда сығыш яһау

учиться на курсах — курстарҙа уҡыу

находиться на излечении — дауаланыуҙа (булыу)

быть на иждивении брата — ағаһы тәрбиәһендә булыу

на той неделе — теге аҙнала

на утренней заре — иртә таңда

свалить вину на другого — ғәйепте башҡа берәүгә ауҙарыу

переписать дом на сына — өйҙө улы исеменә күсереп яҙҙырыу

на ней было пальто — уның өҫтөндә пальто ине

кататься на коньках — конькиҙа шыуыу

приехать на лошади — ат менән килеү

жарить на масле — майҙа ҡыҙҙырыу (майға ҡурыу)

завод работает на нефти — завод нефть менән эшләй

мазь на вазелине — вазелинлы май

варенье на сахаре — шәкәрҙә әҙерләнгән ҡайнатма

на лету — осоп барғанда

на бегу — йүгереп барғанда

на скаку — сабып барғанда

на ходу — барғанда

вернуться на родину — тыуған илгә ҡайтыу

пойти на завод — заводҡа эшкә барыу

идти на голос — тауыш ишетелгән яҡҡа барыу

двигаться на восток — көнсығышҡа табан хәрәкәт итеү

дверь на улицу — ишек урамға табан

наткнуться в темноте на камень — ҡараңғыла ташҡа барып бәрелеү

наскочить на забор — ҡоймаға барып бәрелеү

встреча назначена на завтрашний день — осрашыу иртәгәһе көнгә билдәләнгән

запасаться на зиму — ҡышҡа әҙерләү

приехать на две недели — ике аҙнаға килеү

на первый раз — беренсе тапҡырға

со дня на день — бөгөн-иртәгә, яҡын көндәрҙә, тиҙ арала, ошо арала

с минуты на минуту (с часу на час) — бына хәҙер, хәҙер-хәҙер (тип тороу)

отдать на воспитание — тәрбиәгә биреү

сдать на хранение — һаҡлау өсөн тапшырыу

отрез на платье — күлдәклек тауар

комната на пять человек — биш кешелек бүлмә

учиться на врача — табиплыҡҡа уҡыу

на, возьми — мә, ал

вот тебе и на — бына һиңә кәрәк булһа (ныҡ аптырау белдергәндә әйтелә)

не пишет — яҙмай

не знает — белмәй

не поймёт — аңламаҫ

не придёт — килмәҫ

тебе его не одолеть — һин уны еңә алмаҫһың

пиджак не пиджак — пинжәк тиһәң пинжәк түгел

сон не сон — йоҡо йоҡо түгел

говори не говори — әйттең ни, әйтмәнең ни

не река, а гора — йылға түгел, ә тау

невозможно не сказать — әйтмәй мөмкин түгел

нельзя не любить — яратмай мөмкин түгел

как не вспомнишь об этом! — нисек был турала иҫкә төшөрмәйһең!

не сон ли это? — төш түгелме был?

не нужен ли помощник? — ярҙамсы кәрәкмәйме?

не без радости — шатланмайынса мөмкин түгел

я чуть было не упал — мин йығыла яҙҙым

он едва не погиб — ул саҡ һәләк булмай ҡалды

мы не могли наговориться — беҙ һөйләшеп туя алманыҡ

не настолько..., чтобы — -маҫлыҡ/-мәҫлек (дәрәжәлә) түгел

он не настолько болен, чтобы не прийти на работу — ул эшкә килмәҫлек ауырыу түгел

не то..., не то — әллә..., әллә

не то снег, не то дождь — әллә ҡар, әллә ямғыр

не только..., но и — ғына түгел, -да/-дә

не только дети, но и взрослые — балалар ғына түгел, ололар ҙа

не что иное, как — ғына, башҡа бер ни түгел

тем не менее — шулай булһа ла, шулай булыуға ҡарамаҫтан

хотя (и) не..., но (однако) — -маһа ла/-мәһә лә

хотя и не соглашается, но понимает — риза булмаһа ла аңлай

не столько..., сколько — -дан/-дән, -ҙан/-ҙән бигерәк

он не столько умён, сколько находчив — ул аҡыллы булыуҙан бигерәк тапҡыр

не с кем поговорить — һөйләшер кеше юҡ

одноимённая площадь — бер үк исемдәге майҙан

солнечный свет — ҡояш яҡтыһы

свет луны — ай яҡтыһы

дневной свет — көндөҙгө яҡтылыҡ, көн яҡтыһы

электрический свет — электр яҡтыһы

скорость света — яҡтылыҡ тиҙлеге

свет свечи — май шәм яҡтыһы

ещё три часа до света — таң атыуға өс сәғәт бар

зажечь в комнате свет — бүлмәлә ут тоҡандырыу

свет счастья — бәхет нуры

свет надежды — өмөт сатҡыһы

свет очей — күҙ нуры

в свете чего — нимәлер күҙлегенән сығып

ни свет ни заря — бик иртә, ҡара таңдан, таң тишегенән

пролить свет — асыҡлау, асыҡлыҡ индереү, төшөндөрөп биреү

страны света — донъя илдәре

путешествие вокруг света — донъя тирәләй сәйәхәт

белый свет — яҡты донъя

на край света — ҡош та осоп етмәҫ ергә, ер сигенә, йәһәннәм тишегенә

тот свет — теге донъя

ни за что на свете — һис бер ваҡытта ла, бер ҡасан да, һис тә, бер нисек тә

явиться (появиться) на свет: — 1) донъяға килеү (тыуыу)

2) донъяға сығыу, донъя күреү (баҫылып сығыу – китап һ.б.); на чём свет стоит (ругать) — эттән алып эткә һалыу, эт тиреһен битенә ҡаплау

сжить со света — көн күрһәтмәү, яҡты донъянан ебәреү, башына етеү, ҡәбергә индереү

колёсная мазь — тәгәрмәс майы

на мази что-л. — берәй нәмә майланғандай (көйлө, яйлы) бара

дело на мази — эш майланғандай, көйлө

голландский сыр — голланд сыры

головка сыру — бер баш сыр

как сыр в масле кататься — бал да май эсендә йөҙөү, май эсендәге бөйөр һымаҡ йәшәү

рисовая каша — дөгө бутҡаһы

варить кашу — бутҡа бешереү

бетонная каша — бетон иҙмәһе

берёзовая каша — шыйыҡ сыбыҡ

каша в голове у кого — буталсыҡ

каша во рту у кого — ауыҙынан һүҙ сыҡмай

заварить кашу — эш бутау

заварилась каша — эш буталыу, буталсыҡ

расхлёбывать кашу — кемдер бутаған эште аҙағына еткереү

накормить берёзовой кашей — шыйыҡ сыбыҡ менән ярыу

каши не сваришь с кем — уртаҡ тел табып булмай, бутҡа бешереп булмай, борсағың бешмәү

мало каши ел — аҙ күргән

просят каши (об обуви) — ашарға һорай (аяҡ кейеменең йыртылып йәки ҡубып тороуы)

одним миром мазаны — бер ҡалыптан һуғылған

подтопить печь — мейескә өҫтәп яғыу

подтопить масла — әҙерәк май иретеп алыу

бревенчатая стена — бүрәнә стена

крепостная стена — ҡәлғә стенаһы

между ними выросла стена — улар араһында ҡаршылыҡ тыуҙы

народ стоял стеной — халыҡ стена кеүек торҙо

стена в стену; стена об стену: — 1) яҡында, эргәлә

2) күршелә, күрше бүлмәлә (квартирала); встать стеной — берҙәм (бер төптән) тороу

прижать к стене; припереть к стене — ҡыҫымға алыу

в четырёх стенах сидеть (жить) — өйҙән сыҡмай ултырыу, гел өйҙә булыу

как за каменной стеной (быть, находиться) — бик тыныс ҡына (йәшәү, булыу), ышаныслы (арҡалана алырлыҡ) хәлдә (булыу)

хоть головой об стену бейся — башыңды ташҡа бәрһәң дә (үтәй алмаҫлыҡ эш, ауыр хәл тураһында)

ветер валил телеграфные столбы — ел телеграф бағаналарын ауҙарҙы

валить с ног кого-л. — кемделер аяҡтан йығыу

валить деревья — ағас ҡырҡыу (йығыу)

сибирская язва стала валить скот — себер язваһы малдарҙы ҡыра башланы

валить книги в ящик — китаптарҙы йәшниккә быраҡтырыу

валить вину на кого-л. — кемгәлер ғәйепте япһарыу

валить всё в одну кучу — бөтәһен бер ергә өйөү

валить с больной головы на здоровую — аҡ эттең бәләһе ҡара эткә

валить через пень колоду — илке-һалҡы ғына эшләү

народ валил на площадь — халыҡ майҙанға ағылды

из трубы валил дым — торбанан борҡорап төтөн сыҡты

снег валил хлопьями — ҡар (ябалаҡлап) баҫып яуҙы

вали до дому — йүгер өйгә тиклем

что молчишь, вали скорей — нишләп өңдәшмәйһең, әйт (һөйлә) тиҙерәк

мазь хорошо втёрлась — май яҡшы һеңде

втереться в толпу — халыҡ араһына ҡыҫылып инеү

втереться в компанию — компанияға хәйләләп үтеп инеү

втереться в доверие — хәйләләп, кемдең дә булһа ышанысын ҡаҙаныу (яулау), ышанысҡа инеү

колесо телеги — арба тәгәрмәсе

велосипедное колесо — велосипед тәгәрмәсе

переднее колесо — алғы тәгәрмәс

зубчатое колесо — тешле тәгәрмәс

мельничное колесо — һыу тирмәне тәгәрмәсе

выгибать спину колесом — арҡаны тәгәрмәстәй көмрәйтеү

грудь колесом — ҡалҡыу, киң күкрәк

ноги колесом — ҡамыт аяҡ

пятое колесо в телеге (колеснице) — бер эшкә лә кәрәкһеҙ (яраҡһыҙ) түмәр башы

на колёсах — ыңғай юлда булыу

как немазаное (несмазанное, неподмазанное) колесо: — 1) майланмаған тәгәрмәс кеүек (майһыҙ арба

площадь круга мат. — түңәрәк майҙаны

описать круг — түңәрәк һыҙыу

стать в круг — түңәрәккә баҫыу

круг сыра — сыр тумалағы

спасательный круг — ҡотҡарыу түңәрәге

круг вопросов — һорауҙар теҙмәһе

круг знаний — белем даирәһе

круг обязанностей — хеҙмәт вазифалары, бурыстар

правительственные круги — хөкүмәт даирәләре

круг учёных — ғалимдар даирәһе

в литературных кругах — әҙәби даирәлә

в кругу семьи — ғаилә эсендә

люди одного круга — бер ҡор кешеләре

круг кровообращения — ҡан әйләнеше

на круг — уртаса

на круги своя вернуться книжн. — элекке хәлгә ҡайтыу

по кругу ходить — ҡулдан-ҡулға йөрөү

круги под глазами — күҙ төбө ҡарайып тороу

круги перед глазами — күҙ алды ҡараңғыланыу, күҙ семәрләнеү (сыбарланыу)

голова идёт кругом: — 1) баш әйләнә